Hoeveel mensen vinden het aantrekkelijk om te zonnen op stranden die bestaan uit vissenpoep? Genieten ervan om te beachvolleyballen terwijl ze met hun voeten in de stront van vissen staan? Het antwoord op deze vragen luidt miljoenen. Tientallen miljoenen toeristen. De stranden van de Caribische archipel bestaan namelijk voor het leeuwendeel uit vissenschijt!
Hoe zit dat?
De meeste vissen poepen een stinkende smurrie uit waar je ver vandaan wil blijven. Maar er is een uitzondering: kak van papegaaivissen. Bij deze vissoort verlaat wonderbaarlijk genoeg hagelwit, poederachtig zand de endeldarm. Als je het dieet van papegaaivissen onder de loep neemt, maakt het bovengenoemde mirakel plaats voor logica. Papegaaivissen zijn de koeien van het koraalrif. Het zijn vegetariërs die het op algen en wieren gemunt hebben. Deze micro-organismen dwarrelen echter niet als hapklare brokjes door het vrije oceaanwater heen, maar hebben zich verankerd aan rotspartijen en dood koraal.
Om deze verankering te verbreken heeft de papegaaivis een unieke bek. Een snuit in de vorm van een papegaaiensnavel waarmee enorme krachten kunnen worden uitgeoefend. De muil van de papegaaivis is zelfs uitgerust met een extra scharnierend bot om buitengewoon veel power te kunnen genereren. Met deze krachtige snavel schrapen ze algen en wieren van hun harde ondergrond af. Vaak gaan papegaaivissen daarbij rücksichtslos te werk en nemen ze hele happen uit het koraal. Dit dode koraal wordt vervolgens vermalen door een extra setje tanden. In het verteringsstelsel worden daaropvolgend de opneembare en niet-opneembare bestanddelen van elkaar gescheiden. Het geknars, geknaag en geknabbel van papegaaivissen maakt zoveel kabaal dat duikers het kunnen horen.
Nadat de algen en wieren verteerd zijn, verlaat vermalen koraal als fijn zand de papegaaivis. En niet zo’n klein beetje ook. Papegaaivissen zijn doorlopende vreetmachines en vormen zo de zandfabrieken van de oceaan. Iedere papegaaivis poept jaarlijks honderden kilo’s zand uit. Zand dat vervolgens aanspoelt op stranden. Papegaaivissen zijn dus nuttig om witte stranden te creëren, maar bovendien noodzakelijk om algen en wieren in toom te houden. Dit piepkleine grut heeft namelijk de neiging om alles te overwoekeren en het rif te transformeren tot een groene, glibberige soep. Zonder papegaaivissen is het koraalrif ten dode opgeschreven!
Papegaaivissen zijn niet alleen de zandproducenten van de oceaan, maar ook diens regenbogen. Er zijn bijna honderd verschillende soorten papegaaivissen beschreven met allemaal lappendekens van kleuren. En om het nog ingewikkelder te maken, wisselt een papegaaivis gedurende zijn ontwikkelingsstadia diverse keren van kleur. Vistaxonomen worden ’s nachts gillend wakker als ze aan papegaaivissen denken.
De blauwe papegaaivis is echter geen bonte verzameling van kleuren, maar heeft zoals zijn naam al doet vermoeden een blauwe kleur. Hemelsblauw. Het flamboyant ogende beest verkrijgt deze betoverende kleur pas tijdens de adulte fase. Dat geldt zowel voor de mannetjes als voor de vrouwtjes. De schubben van de blauwe papegaaivis zijn niet alleen een lust voor het oog, maar ook heel rigide. De blauwe papegaaivis is derhalve een amper te nemen bastion voor speervissers.
Met een lengte van meer dan één meter behoort de blauwe papegaaivis tot de grootste papegaaivissoorten. Het zijn sociale dieren die in groepen leven. De voortplanting van blauwe papegaaivissen zit uiterst complex in elkaar. Zo kruipen alle blauwe papegaaivissen als vrouwtjes uit hun eitjes. Op het moment dat ze de bejaardenleeftijd bereiken, veranderen ze in geslachtsrijpe mannetjes.
Normaal maken blauwe papegaaivissen roeiende bewegingen met hun borstvinnen om vooruit te komen, maar als er gevaar dreigt komt de staartvin in beweging en kan het visgevaarte zich razendsnel uit de voeten maken. Het onheil dreigt met name gedurende de nacht. Dat is het moment dat herbivoren plaatsmaken voor carnivoren. De roofvissen komen uit hun schuilholen tevoorschijn. Veel rovers geven hun ogen goed de kost om uiteindelijk aan de kost te komen. Maar met name via het reukzintuig worden veel prooien opgespoord en het hoekje omgeholpen.
Om ’s nachts niet ten prooi te vallen aan predatoren, heeft de blauwe papegaaivis een list bedacht. Hij maakt namelijk iedere avond zijn eigen slaapzak! De blauwe papegaaivis bezit klieren die slijm afscheiden en een doorzichtige cocon vormen. Het duurt ongeveer 30 minuten voordat het nachtverblijf klaar is. De wand van de cocon is ondoorlaatbaar voor geurstofpartikeltjes. Het reukorgaan van potentiële blauwe papegaaivismoordenaars zal derhalve tekort schieten. Het slaaptentje fungeert tevens als klamboe om vervelende parasieten buiten de deur te houden. Bij het krieken van de dag is de blauwe papegaaivis ook weer 30 minuten zoet om zich door zijn zelfvervaardigde nachtverblijf heen te bijten!
