In een mum van tijd van vrouw naar man transformeren; zónder dat daar de scalpel van een opererend geneesheer bij aan de pas hoeft te komen! In de mensenwereld is dat een onmogelijkheid, maar voor sommige diersoorten een werkelijkheid. Bij Creoolse lipvissen bijvoorbeeld.
Gedurende de eerste levensfase zijn alle Creoolse lipvissen van het vrouwelijke geslacht. Dit is overigens ook de periode dat ze een violetpaarse kleur hebben. Naarmate de Creoolse lipvissen ouder worden, verandert hun kleur. Uiteindelijk verschijnt de karakteristieke gele vlek aan de staartkant.
Sommige Creoolse lipvissen veranderen niet alleen van kleur, maar dus ook van geslacht. Sommigen, althans.
Hoe zit dat?
Creoolse lipvissen scholen samen. Binnen een groep transformeert het grootste vrouwtje tot een mannetje, terwijl de kleinere vissen vrouwtjes blijven. Als het mannetje dood gaat, wisselt het grootste vrouwtje van sexe en neemt de plaats in van het overleden mannetje. Deze transformatie verloopt razendsnel; het is een proces dat zich binnen een paar dagen voltrekt. Deze cyclus blijft zich herhalen.
Creoolse lipvissen zijn zogenaamde protogynous sequentiële hermafrodieten. Binnen deze diersoort bestaat dus tweeslachtigheid waarbij er alleen een transformatie kan plaatsvinden van een vrouwtje naar een mannetje. Resulterend in het feit dat sommige Creoolse lipvissen gedurende hun leven dus zowel een vrouwtje als een mannetje zijn.
Over de evolutionaire voordelen van hermafroditisme zijn inmiddels hele bibliotheken volgeschreven. Zo zal een school Creoolse lipvissen immer zijn genetische materiaal kunnen doorgeven, omdat ze zich altijd kunnen voortplanten; er zal nimmer een tekort zijn aan vrouwtjes en aan één mannetje.
Leven in een school biedt de Creoolse lipvis bovendien nog een ander groot voordeel; een verhoging van de individuele veiligheid. Ze worden door te samenscholen veel minder kwetsbaar voor predatie. Roofvissen die het op een Creoolse lipvis hebben gemunt, kunnen zich maar moeilijk focussen op een exemplaar als hij of zij (meestal een zij dus, weten we nu) zich verschuilt in een school met soortgenoten.
Ook de speurtocht naar voedsel verloopt veel succesvoller als je onderdeel bent van een school. Er kunnen dan meer speurogen worden ingezet: een promotie van een tweeogige vis naar een multi-ogig organisme. Het is dan natuurlijk veel gemakkelijker plankton en kwallen op te sporen; het voedsel dat bij de Creoolse lipvis op het menu staat. De jacht naar voedsel vindt overdag plaats. ’s Nachts verschuilen ze zich in de gaten en kieren van het koraalrif.
