Qua lengte scheelt het een factor 900 en qua gewicht een factor 6000!
We hebben we het hier over het verschil tussen de kleinste en de grootste roggensoort ter wereld: de 10 centimeter lange, 0,5 kilogram wegende kortneus stroomrog versus de 9 meter lange, 3.000 kilogram wegende reuzenmanta!
De reuzenmanta is door zijn afmetingen een ware oceaanmastodont die in de top-3 van de grootste vissoorten bivakkeert. Hij hoeft alleen maar de walvishaai en reuzenhaai voor zich te dulden, óók twee visgiganten die een onderwaterzonsverduistering teweeg brengen op het moment dat zij voorbij komen schuiven. De paradox wil dat de genoemde titanische oceaanbewoners hun kachels stoken met de kleinste wereldzee-ingezetenen: plankton. Plankton is microgespuis met een grootte van slechts enkele millimeters. Het plankton drijft als compacte wolken door de waterkolom heen. Klaar om opgeslurpt te worden door reuzenmanta’s.
Reuzenmanta’s worden de vogels van de oceaan genoemd. Ze hebben deze vergelijking verworven door hun manier van voortbewegen. Hun gigantische borstvinnen zijn gemoduleerd tot vleugels waarmee ze gracieus door het water fladderen. Tijdens het zwemmen is hun grote muil doorlopend geopend om zoveel mogelijk met plankton verzadigd water op te zuigen. Om een maximale waterinflux te genereren, zitten er aan weerszijde van de kop grote flappen die het water richting de mond stuwen. Door deze anatomie lijkt het net alsof de reuzenmanta hoorntjes op zijn kop heeft, hetgeen hem de bijnaam grote duivelsrog heeft opgeleverd.
Soms denken reuzenmanta’s dat ze echt vogels zijn en lanceren zichzelf uit het water waarbij ze tot 3 meter boven de waterspiegel uit torenen. Vervolgens laten ze zich met een enorme knal weer op het water klappen. Onder de roggenprofessoren bestaat geen consensus waarom ze dit gedrag vertonen. Is het machogedrag om de dames te imponeren? Is het een manier van spelen? Is het een methode om van parasieten af te komen?
Om verlost te worden van parasieten maken reuzenmanta’s wel gebruik van zogenaamde poetsstations. Bij poetsstations zijn poetsvissen werkzaam die reuzenmanta’s bevrijden van parasieten en restanten dode huid. Bovendien reinigen ze huidwonden. De poetslipvis is een van de vissoorten die leeft bij gratie van visparasieten. Naast poetsvissen die hun emplooi vinden bij poetsstations, zijn er mobiele poetsvissen die met hun gastheer meereizen. Remora’s zijn daar een fraai voorbeeld van. Middels een zuignap verankeren zij zich aan reuzenmanta’s en kunnen derhalve te allen tijde hun werkzaamheden verrichten.
Reuzenmanta’s zwemmen dus niet vaak alleen, ze hebben meestal lifters aan hun huid vastzitten. Ze kunnen echter ook vergezeld worden door soortgenoten. Heel veel soortgenoten. Rond de paartijd leven reuzenmanta’s ook in grote groepen. Dat wil zeggen: een vrouwtje en tientallen mannetjes. Slechts een van de heren mag uiteindelijk met de dame in zee gaan!
De partner-selectieprocedure van het vrouwtje is spectaculair en uniek te noemen. Ze gaat voorop zwemmen waarbij de mannetjes braaf in een rijtje volgen. Plotsklaps begint het vrouwtje met haar zwemkuur waarbij ze de meest ingewikkelde capriolen uithaalt zoals scherpe bochten, loopings en koprollen. De in haar kielzog volgende mannetjes moeten haar zwem-choreografische bedenksels zo goed mogelijk uitvoeren. Bovendien moeten de mannetjes zich naar voren in de rij zien te werken. Aan het einde van de doldwaze onderwater-achtbaanrit kiest het vrouwtje een mannetje die haar mag bevruchten.
